Een student vroeg mij wat voor advies ik zou geven aan mijn 24-jarige zelf. De meeste mensen komen dan met kopen van bepaalde aandelen, een ex trouwen (of juist niet), verhuizen of wat dan ook van invloed op het verloop van het leven.

Ik zou niets veranderen. Ook niet de ogenschijnlijke ‘rampen’ en teleurstellingen omdat deze allemaal mede hebben bepaald wie en wat ik nu ben en doe. Wat ik wel had willen weten is dat wat me ook overkomt; alles heeft een reden. De tegenspoed tijdens de reis hoort erbij en zonder de pijn was het ook niet de moeite waard geweest.

Het is niet OK omdat alles werkt of goed is of afloopt want dat is namelijk niet zo. Maar we krijgen wel de kans om te spelen, om te winnen of te verliezen. Niet spelen is aan de zijlijn staan. Niet spelen is altijd verliezen, namelijk de kans om te groeien.

Geruststellen dat alles gaat lukken, dat werkt niet. Toen ik als fotojournalist vastzat in Afghanistan omdat een tot de tanden bewapende minderjarige Mujahedeen strijder eerst geld wilde zien voordat ik verder mocht, toen mijn hele fotostudio onderliep door een lekkend dak tijdens zware sneeuwval terwijl binnen een team van 20 man op mij zat te wachten, of toen de zoveelste (bijna) klant afhaakte na wekenlang onderhandelen omdat hij alleen maar geinteresseerd was in de laagste prijs – dit hoort allemaal bij het spel en de totstandkoming van de dingen die we maken.

Aan het eind kun je jezelf aankijken en zeggen dat je tenminste hebt meegedaan aan het spel.