‘We zien dingen niet zoals ze zijn, we zien dingen zoals wij zijn’. Dit schreef Anaïs Nin geïnspireerd door de millenia oude Talmud.

Gisteren hoorde ik op de radio over een interessant experiment. Het was een uitleg van de ‘confirmation bias’; we gaan steeds op zoek naar informatie en bewijs dat wat we zelf al denken ook klopt.

Onderzoekers vroegen aan mensen of zij een groot lelijk neplitteken op hun gezicht wilden laten zetten door een grimeur. Vervolgens was de opdracht: kijk en voel wat de reacties zijn van mensen die jou zien in een drukke winkelstraat waar je doorheen loopt. Dat wilden enkelen wel doen.

Toen de proefpersonen bij wie die dat litteken was aangebracht op het punt stonden zich onder het winkelend publiek te mengen, kwam de grimeur nog met een zogenaamde ‘laatste aanpassing aan het litteken’. Wat de proefpersoon niet weet is dat het hele litteken eraf werd gehaald en hij dus met zijn eigen normale gezicht op pad ging.

Vrijwel zonder uitzondering waren de reacties: ‘wat keken de mensen vies naar mij’, of ‘ik voelde dat iedereen naar mij keek’, en ‘ik voelde mij totaal niet op mijn gemak’ en ‘wat een vreselijke ervaring’.

In het radioprogramma kwam toen de quote van Anaïs Nin en de Talmud ter sprake. Mensen hebben de aangeboren neiging om op zoek te gaan naar signalen die bewijzen dat wat wij denken (ook over onszelf) klopt. Dit is meteen een grote oorzaak van waarom wij ons zo moeilijk uit onze overtuigingen over onszelf kunnen losrukken.

Dit op zoek gaan naar bewijs van onze eigen overtuigingen kun je overal zien. Klimaatontkenners zullen alleen oog en oor hebben voor informatie van andere ontkenners. De hersenen van mensen met overgewicht of rokers geven voorrang aan berichtgeving over dat het allemaal wel meevalt (‘mijn rokende opa werd ook 90′).

Dit is heel normaal. Onze hersenen kunnen nu eenmaal niet alles verwerken, en we geven dus voorrang aan informatie die al past binnen waar wij ons comfortabel bij voelen. Het mooie is, als je dit weet, dan is het ook mogelijk te proberen om andere gezichtspunten toe te laten. Bijvoorbeeld, je ook helemaal geweldig te voelen al wandelend zonder neplitteken in een drukke winkelstraat’. We zien (en zijn) de dingen die we zijn. En waar we aandacht aan geven.